Kiedy pod koniec zesz?????????Ě???????Ě ego roku planowali?????????Ě????????¤my rok 2020, na pewno nikt z nas nie spodziewa?????????Ě???????Ě si????????????????????????, jak b????????????????????????d??????????????????Ě?? wygl??????????????????Ě??da?????????????????????§ jego pierwsze miesi??????????????????Ě??ce. W ci??????????????????Ě??gu zaledwie kilku dni koronawirus i zwi??????????????????Ě??zane z nim zmiany sprawi?????????Ě???????Ě y, ?????????Ě???????????????e ?????????Ě???????????????ycie wi????????????????????????kszo?????????Ě????????¤ci z nas stan?????????????????????????????????Ě???????Ě o na g?????????Ě???????Ě owie. Zmieni?????????Ě???????Ě o si???????????????????????? wszystko: pracujemy zdalnie, nasze dzieci ucz??????????????????Ě?? si???????????????????????? w domu, nie mo?????????Ě???????????????emy korzysta?????????????????????§ z rozrywek ani nawet bez wi????????????????????????kszej potrzeby wychodzi?????????????????????§ z domu, nie widujemy si???????????????????????? z przyjaci????????????????????????????????????Ě???????Ě mi i wieloma cz?????????Ě???????Ě onkami rodziny. A przede wszystkim ?????????Ě???????????????yjemy w niepokoju o zdrowie nasze i naszych bliskich. Wszystkie te czynniki silnie oddzia?????????Ě???????Ě uj??????????????????Ě?? na nasze ?????????Ě???????????????ycie wewn????????????????????????trzne i generuj??????????????????Ě?? w nim pewne zmiany, kt???????????????????????????rych znaczenia najcz?????????????????????????????????Ě????????¤ciej nie jeste?????????Ě????????¤my w pe?????????Ě???????Ě ni ?????????Ě????????¤wiadomi. Zmiany w naszym ?????????Ě????????¤wiecie wewn????????????????????????trznym dotycz??????????????????Ě?? mechanizm???????????????????????????w radzenia sobie z l????????????????????????kiem i pojawiaj??????????????????Ě?? si???????????????????????? jako odpowied?????????Ě???????????????? na zmiany w ?????????Ě????????¤wiecie zewn????????????????????????trznym, kiedy musimy odnale?????????Ě?????????????????????????????????????§ si???????????????????????? w zupe?????????Ě???????Ě nie nowej sytuacji i dotychczasowe strategie radzenia sobie okazuj??????????????????Ě?? si???????????????????????? nieadekwatne lub niewystarczaj??????????????????Ě??ce. Nieraz stan ten wi??????????????????Ě???????????Ě???????????????e si???????????????????????? z regresj??????????????????Ě??, czyli powrotem do bardziej prymitywnych, mniej dojrza?????????Ě???????Ě ych sposob???????????????????????????w radzenia sobie – jest to jednak najcz?????????????????????????????????Ě????????¤ciej zjawisko przej?????????Ě????????¤ciowe, a my po pewnym czasie adaptujemy si???????????????????????? do nowej rzeczywisto?????????Ě????????¤ci. Przez pewien czas jednak funkcjonujemy inaczej.
Pandemia koronawirusa jest wydarzeniem, kt???????????????????????????re bardzo silnie zachwia?????????Ě???????Ě o naszym poczuciem bezpiecze?????????Ě?????????¤stwa w ?????????Ě????????¤wiecie. Jest tak po cz?????????????????????????????????Ě????????¤ci ze wzgl????????????????????????du na realne zagro?????????Ě???????????????enie zdrowia lub ?????????Ě???????????????ycia wielu z nas, po cz?????????????????????????????????Ě????????¤ci ze wzgl????????????????????????du na fakt, ?????????Ě???????????????e strach jest r???????????????????????????wnie zara?????????Ě????????????????liwy jak koronawirus, a podbijany przez nieraz emocjonaln??????????????????Ě?? narracj???????????????????????? w mediach rozprzestrzenia si???????????????????????? natychmiast i na wszelkie odleg?????????Ě???????Ě o?????????Ě????????¤ci. Warto zatem przyjrze?????????????????????§ si???????????????????????? kilku wyst????????????????????????puj??????????????????Ě??cym ostatnio zjawiskom, kt???????????????????????????re mo?????????Ě???????????????na rozumie?????????????????????§ jako pr???????????????????????????by radzenia sobie z przenoszonym globalnie l????????????????????????kiem i rozwa?????????Ě???????????????y?????????????????????§, czy i jak przyczyniaj??????????????????Ě?? si???????????????????????? one do naszej adaptacji do bezprecedensowej sytuacji, w jakiej si???????????????????????? nagle znale?????????Ě????????????????li?????????Ě????????¤my.
W pierwszych dniach wzmo?????????Ě???????????????onego zagro?????????Ě???????????????enia epidemicznego zar???????????????????????????wno w Polsce, jak i w innych krajach wiele os???????????????????????????b ruszy?????????Ě???????Ě o szturmem do market???????????????????????????w w celu zrobienia zapas???????????????????????????w ?????????Ě???????????????ywno?????????Ě????????¤ci i artyku?????????Ě???????Ě ???????????????????????????w higienicznych. O ile by?????????Ě???????Ě oby to zasadne wobec perspektywy zamkni????????????????????????cia wszystkich sklep???????????????????????????w lub ca?????????Ě???????Ě kowitego zakazu opuszczania miejsc zamieszkania (czego nie mogli?????????Ě????????¤my zapewne w tamtym momencie ca?????????Ě???????Ě kowicie wykluczy?????????????????????§ ze wzgl????????????????????????du na bezprecedensowy charakter stosowanych przez rz??????????????????Ě??d ?????????Ě????????¤rodk???????????????????????????w bezpiecze?????????Ě?????????¤stwa), to wobec realnego stanu rzeczy mo?????????Ě???????????????emy to rozumie?????????????????????§ jako pr???????????????????????????b???????????????????????? obni?????????Ě???????????????enia l????????????????????????ku. Nagle utracili?????????Ě????????¤my poczucie kontroli nad pewnymi aspektami ?????????Ě???????????????ycia, a przygotowanie si???????????????????????? ??????????????????????????????na najgorsze??????????????????????????? mog?????????Ě???????Ě o t???????????????????????? kontrol???????????????????????? w jakim?????????Ě????????¤ stopniu przywr???????????????????????????ci?????????????????????§ ???????????????????????????´ ??????????????????????????????mam zapasy, a wi????????????????????????c trudny do przewidzenia rozw???????????????????????????j wypadk???????????????????????????w jest dla mnie mniej zagra?????????Ě???????????????aj??????????????????Ě??cy; mam wp?????????Ě???????Ě yw na sw???????????????????????????j los???????????????????????????. Jednocze?????????Ě????????¤nie, przebywaj??????????????????Ě??c t?????????Ě???????Ě umnie w marketach nara?????????Ě???????????????ali?????????Ě????????¤my si???????????????????????? na dok?????????Ě???????Ě adnie to samo niebezpiecze?????????Ě?????????¤stwo, kt???????????????????????????rego zamierzali?????????Ě????????¤my unikn??????????????????Ě???????????????????????§. Racjonalna ocena sytuacji by?????????Ě???????Ě a jednak utrudniona nie tylko przez wzmo?????????Ě???????????????ony poziom l????????????????????????ku, ale i przez towarzysz??????????????????Ě??ce mu mechanizmy spo?????????Ě???????Ě eczne. Obserwowanie na w?????????Ě???????Ě asne oczy lub poprzez ?????????Ě????????¤rodki masowego przekazu t?????????Ě???????Ě um???????????????????????????w wykupuj??????????????????Ě??cych ogromne ilo?????????Ě????????¤ci towar???????????????????????????w aktywowa?????????Ě???????Ě o w nas mechanizm spo?????????Ě???????Ě ecznego dowodu s?????????Ě???????Ě uszno?????????Ě????????¤ci ???????????????????????????´ je?????????Ě????????¤li nie jeste?????????Ě????????¤my pewni jak nale?????????Ě???????????????y w danej sytuacji post??????????????????Ě??pi?????????????????????§, a obserwujemy znaczn??????????????????Ě?? liczb???????????????????????? os???????????????????????????b anga?????????Ě???????????????uj??????????????????Ě??cych si???????????????????????? w jakie?????????Ě????????¤ rozwi??????????????????Ě??zanie, mamy tendencj???????????????????????? do pod??????????????????Ě???????????Ě???????????????ania za nimi. Proces ten mo?????????Ě???????????????na zaobserwowa?????????????????????§ w wielu r????????????????????????????????????Ě???????????????nych sytuacjach, chocia?????????Ě???????????????by wtedy, gdy decydujemy si???????????????????????? przej?????????Ě????????¤?????????????????????§ na czerwonym ?????????Ě????????¤wietle, gdy kilka os???????????????????????????b wok????????????????????????????????????Ě???????Ě nas tak w?????????Ě???????Ě a?????????Ě????????¤nie post??????????????????Ě??pi?????????Ě???????Ě o. Cz????????????????????????sto mo?????????Ě???????????????emy na tym zyska?????????????????????§ ???????????????????????????´ nie musimy dokonywa?????????????????????§ wymagaj??????????????????Ě??cej poznawczo, pe?????????Ě???????Ě nej oceny sytuacji, liczymy na to, ?????????Ě???????????????e dokonali jej inni ludzie i post????????????????????????pujemy zgodnie z powszechn??????????????????Ě?? tendencj??????????????????Ě??. Kiedy jednak nikt nie wie dok?????????Ě???????Ě adnie, jak zareagowa?????????????????????§ i polega na nieracjonalnych przes?????????Ě???????Ě ankach, wtedy uznanie decyzji og????????????????????????????????????Ě???????Ě u mo?????????Ě???????????????e si???????????????????????? okaza?????????????????????§ dla nas niekorzystne. W przypadku koronawirusa t??????????????????Ě?? niekorzystn??????????????????Ě?? dla nas konsekwencj??????????????????Ě?? by?????????Ě???????Ě o powstanie sprz?????????????????????????????????Ě???????????????enia zwrotnego: l????????????????????????k spowodowa?????????Ě???????Ě potrzeb???????????????????????? robienia du?????????Ě???????????????ych zakup???????????????????????????w, a zakupy te i zwi??????????????????Ě??zana z nimi obecno?????????Ě????????¤?????????????????????§ t?????????Ě???????Ě um???????????????????????????w w sklepach zwrotnie jeszcze bardziej mog?????????Ě???????Ě a podnosi?????????????????????§ nam poziom l????????????????????????ku, bo mog?????????Ě???????Ě a budzi?????????????????????§ wyobra?????????Ě???????????????enia o zbli?????????Ě???????????????aj??????????????????Ě??cej si???????????????????????? katastrofie.
Kolejnym zjawiskiem, kt???????????????????????????re mo?????????Ě???????????????e wi??????????????????Ě??za?????????????????????§ si???????????????????????? z radzeniem sobie z l????????????????????????kiem mo?????????Ě???????????????e by?????????????????????§ zaprzeczanie istnieniu zagro?????????Ě???????????????enia, na przyk?????????Ě???????Ě ad poprzez ?????????Ě???????Ě amanie obowi??????????????????Ě??zuj??????????????????Ě??cych aktualnie zasad bezpiecze?????????Ě?????????¤stwa w przestrzeni publicznej czy nawet zasad kwarantanny. Gdy nie stosujemy si???????????????????????? do regulacji maj??????????????????Ě??cych obni?????????Ě???????????????y?????????????????????§ ryzyko zaka?????????Ě???????????????enia, mo?????????Ě???????????????emy mie?????????????????????§ na celu?????????Ě???????????? (?????????Ě????????¤wiadomie lub nie) przekonanie samych siebie, ?????????Ě???????????????e zagro?????????Ě???????????????enie nie istnieje lub ?????????Ě???????????????e nas nie dotyczy. ?????????Ě???????Ě??atwo mo?????????Ě???????????????na przekona?????????????????????§ si????????????????????????, ?????????Ě???????????????e mechanizm ten wyst????????????????????????puje nie tylko u os???????????????????????????b m?????????Ě???????Ě odych, statystycznie mniej nara?????????Ě???????????????onych na powa?????????Ě???????????????ne skutki zaka?????????Ě???????????????enia. Negatywn??????????????????Ě?? konsekwencj??????????????????Ě?? tego podej?????????Ě????????¤cia w zaistnia?????????Ě???????Ě ej sytuacji jest, oczywi?????????Ě????????¤cie, zwi????????????????????????kszone ryzyko utraty zdrowia, i to nie tylko na poziomie jednostkowym, ale przede wszystkim na poziomie ca?????????Ě???????Ě ej spo?????????Ě???????Ě eczno?????????Ě????????¤ci ludzkiej, poniewa?????????Ě??????????????? kiedy jeste?????????Ě????????¤my nosicielami mo?????????Ě???????????????emy nie?????????Ě????????¤wiadomie zakazi?????????????????????§ wiele os???????????????????????????b, kt???????????????????????????re zaka?????????Ě?????????????????????????????????Ě?? kolejne. Radzenie sobie z l????????????????????????kiem poprzez zaprzeczenie mo?????????Ě???????????????e zatem doprowadzi?????????????????????§ do pogorszenia realnej sytuacji epidemicznej; jednocze?????????Ě????????¤nie, w pewnym nasileniu, mo?????????Ě???????????????e by?????????????????????§ dla nas korzystne ???????????????????????????´ wtedy, kiedy racjonalnie oceniamy, ?????????Ě???????????????e zagro?????????Ě???????????????enie rzeczywi?????????Ě????????¤cie wyst????????????????????????puje i stosujemy si???????????????????????? do zasad bezpiecze?????????Ě?????????¤stwa, ale nie przyjmujemy perspektywy fatalistycznej, przewiduj??????????????????Ě??cej czarne scenariusze.
W trudnych sytuacjach nieodmiennie mo?????????Ě???????????????e przyj?????????Ě????????¤?????????????????????§ nam z pomoc??????????????????Ě?? humor. On r???????????????????????????wnie?????????Ě??????????????? jest sposobem radzenia sobie z l????????????????????????kiem i trudno przeceni?????????????????????§ jego pozytywny wp?????????Ě???????Ě yw na nasz??????????????????Ě?? percepcj???????????????????????? rzeczywisto?????????Ě????????¤ci. W internecie ???????????????????????????´ i zapewne nie tylko ???????????????????????????´ mno?????????Ě???????????????y si???????????????????????? humorystyczny content koronawirusowy, kt???????????????????????????ry poprawia nam samopoczucie, ale i daje niezwyk?????????Ě???????Ě e poczucie wsp???????????????????????????lnoty ???????????????????????????´ widzimy, ?????????Ě???????????????e inni przechodz??????????????????Ě?? przez to samo co my, tak samo doskwiera im konieczno?????????Ě????????¤?????????????????????§ pozostawania w domu, tak samo nieustanna obecno?????????Ě????????¤?????????????????????§ dzieci komplikuje im prac???????????????????????? zdaln??????????????????Ě??, tak samo t????????????????????????skni??????????????????Ě?? za utracon??????????????????Ě?? swobod??????????????????Ě?? dzia?????????Ě???????Ě ania i uporz??????????????????Ě??dkowanym ?????????Ě???????????????yciem. By?????????????????????§ mo?????????Ě???????????????e jeste?????????Ě????????¤my ?????????Ě????????¤wiadkami niezwyk?????????Ě???????Ě ej sytuacji, kiedy trudno?????????Ě????????¤ci, z jakimi aktualnie si???????????????????????? zmagamy zaczynaj??????????????????Ě?? dotyczy?????????????????????§ wszystkich ludzi na ?????????Ě????????¤wiecie, bez rozr????????????????????????????????????Ě???????????????nienia na pochodzenie, ras????????????????????????, maj????????????????????????tno?????????Ě????????¤?????????????????????§, religi???????????????????????? czy inne czynniki, kt???????????????????????????re na co dzie?????????Ě?????????¤ nas dziel??????????????????Ě??. Razem mierzymy si???????????????????????? ze strachem i razem pr???????????????????????????bujemy pozby?????????????????????§ si???????????????????????? zagro?????????Ě???????????????enia.
Jak wobec tego najlepiej odnale?????????Ě?????????????????????????????????????§ si???????????????????????? w nowej, przedziwnej rzeczywisto?????????Ě????????¤ci? Pewnie dla wszystkich wi??????????????????Ě???????????Ě???????????????e si???????????????????????? to z jakim?????????Ě????????¤ poszukiwaniem z?????????Ě???????Ě otego ?????????Ě????????¤rodka pomi????????????????????????dzy ostro?????????Ě???????????????no?????????Ě????????¤ci??????????????????Ě?? a prowadzeniem w miar???????????????????????? mo?????????Ě???????????????liwo?????????Ě????????¤ci normalnego ?????????Ě???????????????ycia przy pr???????????????????????????bach racjonalnego oceniania zmieniaj??????????????????Ě??cych si???????????????????????? okoliczno?????????Ě????????¤ci, poszukiwaniu wiarygodnych ?????????Ě????????????????r???????????????????????????de?????????Ě???????Ě informacji i dystansowaniu si???????????????????????? do nadmiernie emocjonalnych narracji. W obecnej sytuacji nie unikniemy (i nie powinni?????????Ě????????¤my unika?????????????????????§) l????????????????????????ku, bo jest on adekwatnym sygna?????????Ě???????Ě em chroni??????????????????Ě??cym nas przed zagro?????????Ě???????????????eniem, ale rozumiej??????????????????Ě??c jego przejawy u siebie i innych mo?????????Ě???????????????emy prze?????????Ě???????????????ywa?????????????????????§ ten czas bez nadmiernego zniekszta?????????Ě???????Ě cenia obrazu realnej sytuacji, w jakiej si???????????????????????? znale?????????Ě????????????????li?????????Ě????????¤my.
Opracowanie: Paulina Augustyniak, psycholo?????????Ě???????????????ka PP-P 4 w Poznaniu